संत बहिणाबाई (शके १५५१)

बहिणाबाईंचा जन्म वेरुळच्या पश्चिमेकडे, वैजापूर तालुक्यातील देवगाव येथे झाला. त्यांच्या आईचे नाव जानकी व पित्याचे नाव आऊजी कुलकर्णी. बहिणाबाई या वारकरी संप्रदायाच्या शेवटच्या संत कवयित्री. त्यांचे लग्न वयाच्या तिसऱ्या वर्षीच झाले. त्यांचा नवरा बिजवर होता. त्याचे वय तीस वर्षाचे होते. त्यामुळे बहिणाबाई यांच्या वाट्याला जास्तच दुःख आले.

एकदा संत तुकारामांचा अभंग त्यांच्या वाचनात आला. बहिणाबाईंनी सात दिवस तुकाराम महाराजांचा ध्यास घेतला. सातव्या दिवशी त्यांना तुकाराम महाराजांचा स्वप्न-साक्षात्कार झाला.

यामुळे बहिणाबाईंचा लौकिक लोकांपर्यंत पसरला. लोक बहिणाबाईंच्या दर्शनाला येऊ लागले. नवऱ्याच्या मनात मत्सराने घर केले. लोक आपल्या पत्नीला नमस्कार करतात व आपणाला तृणवत लेखतात, असे त्याला वाटू लागले. तुकारामांच्या स्वप्नाने आपल्या बायकोची अशी स्थिती झाली हे पाहून तो अधिकच संतापला. लोक तिची धन्यता वाखाणतात, तिला नमस्कार करतात आणि आम्ही जन्मतः ब्राह्मण असूनही आम्ही लोकांच्या दृष्टीने वाया गेलो, हे असं का? अशा विमनस्क मनःस्थितीत पतीने बहिणाबाईंचा त्याग करण्याचे ठरविले. ते ऐकून बहिणाबाईला अत्यंत दुःख झाले. बहिणाबाईंची आपल्या पतीबद्दलची प्रखर प्रबळ प्रतिक्रिया प्रकट झाली.

बहिणाबाईंचा हा अभंग संतसाहित्यात सुप्रसिद्ध आहे